زوال عقل چیست و چه نشانه هایی دارد؟
به گزارش وبلاگ پنجره، زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک اصطلاح کلی برای از بین رفتن تدریجی توانایی ذهنی است که موجب اختلال در زندگی روزمره می گردد. از دست دادن حافظه نمونه ای از زوال عقل و آلزایمر رایج ترین نوع از آن است. از نشانه های زودهنگام ابتلا به دمانس، ایجاد اختلال در حافظه، گفتار، تمرکز و تصمیم گیری است.
وبلاگ پنجره | سرویس روانشناسی - زوال عقل یا دمانس (Dementia) یک بیماری خاص نیست. بلکه اصطلاحی عمومی برای علایم مربوط به از بین رفتن تدریجی حافظه و دیگر توانایی های فکری و ذهنی است. به گونه ای که فعالیت های روزانه فرد تحت تاثیر آن قرار می گیرد. بیماران آلزایمری حدود 60% تا 80% مبتلایان به زوال عقل را شامل می شوند. دمانس عروقی (Vascular Dementia) که معمولا پس از سکته رخ می دهد نیز در رده دوم فراوانی قرار گرفته است. البته مواردی نیز وجود دارند که علایم دمانس را نشان می دهند، اما بازگشت پذیرند؛ مانند مسائل تیروییدی و کمبود ویتامین. در این موارد با درمان علت بیماری، زوال عقل درمان می گردد.
نشانه های زوال عقل
دمانس نشانه های متنوعی دارد. حداقل بایستی دو مورد از کارکرد های ذهنی تحت تاثیر قرار بگیرند و عملکردشان مختل گردد که بتوان از آن به عنوان زوال عقل نام برد. منظور از کارکرد مغز، توانایی های زیر است:
- حافظه
- گفتار و ارتباطات کلامی
- توانایی تمرکز و توجه
- استدلال و نتیجه گیری
- تصور ذهنی
افراد مبتلا به زوال عقل معمولا حافظه کوتاه مدتشان به درستی عمل نمی نماید. همیشه به دنبال کیف پول یا رسید صورت حساب هایشان می گردند. در برنامه ریزی و آماده سازی وعده های غذایی روزانه فراموشکار می شوند. در به خاطرسپاری دیدار ها و قرار های کاری مشکل دارند.
بیشتر انواع دمانس، پیش فراینده است. بدین معنی که نشانه ها به آرامی و به تدریج شدیدتر می شوند. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان نشانه های فراموشکاری یا اختلال در فرایند اندیشیدن از خود نشان می دهند، حتما به پزشک مراجعه کنید. تشخیص سریع موجب درمان موثرتر می گردد.
بیشتر بخوانید: تقویت حافظه؛ راهکارهایی عجیب اما واقعی!
نشانه های زودهنگام ابتلا به زوال عقل
نشانه های رایج که در ابتدا نمایان می شوند به توضیح زیر است:
- مسائل حافظه، خصوصا در به یادآوری اتفاقات اخیر
- احساس گیجی
- کاهش تمرکز
- تغییرات در رفتار و شخصیت
- بی علاقگی، بی انگیزگی و افسردگی
- کاهش توانایی در انجام فعالیت های روزانه
10 علامت هشدار دهنده زوال عقل
چک لیست زیر نشانه های رایج زوال عقل را معرفی می نماید. اگر چند مورد از لیست زیر را در خود یا یکی از نزدیکانتان مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
- اختلال در حافظه
- اختلال در انجام فعالیت های روزمره
- گم کردن راستا های آشنا
- مسائل گفتاری و زبانی
- کاهش توانایی تصمیم گیری
- اختلال در تصور سه بعدی و راستایابی
- تغییر در حالات، رفتار و شخصیت
- بی انگیزگی
- گم کردن مداوم اشیا
- اختلال در درک سمبل ها، نشانه ها و اعداد
نکته مهم: البته نباید اختلالات ذهنی طبیعی، ناشی از بالا رفتن سن را با زوال عقل اشتباه گرفت. در جدول زیر به تفاوت این دو مورد اشاره می کنیم.
| نشانه های زوال عقل | اختلالات طبیعی ناشی از بالا رفتن سن |
| کاهش توان قضاوت و تصمیم گیری | گاهی تصمیمات نادرست دریافت |
| ناتوانی در مدیریت بودجه و خرج خانواده | فراموش کردن دادن قسط وام در یک ماه |
| حساب روز و ماه و سال را نداشتن | ندانستن اینکه امروز چه روزی است و یادآوری آن مدتی بعد |
| مشکل در صحبت کردن و مکالمه داشتن | گاهی اوقات کلمات مناسب را پیدا نکردن |
| جابجا کردن اشیا و پیدا نکردن مجددشان | گم کردن اشیا در بعضی موارد |
نحوه تشخیص زوال عقل یا دمانس
هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص دمانس وجود ندارد. پزشکان آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل را بر اساس سابقه پزشکی، معاینه جسمی، تست های آزمایشگاهی، تست های رفتار شناختی، عکس برداری از مغز و مصاحبه روانپزشکی فرد تشخیص می دهند. پزشکان می توانند با درصد احتمال بالایی ابتلای فرد به دمانس را تشخیص دهند. اما تشخیص نوع دمانس در بیمار بسیار سخت است. زیرا دارای نشانه های مشابهی هستند.
درمان زوال عقل
درمان دمانس به علت ابتلای فرد به این بیماری وابسته است. در بیشتر مواردی که زوال عقل پیش فراینده است، مانند آلزایمر، هیچ درمانی برای متوقف ساختن یا کند کردن پیشرفت بیماری وجود ندارد. اما در مواردی که اختلال تیروییدی یا کمبود ویتامین موجب ابتلا به دمانس شده است، با درمان علت بیماری، می توان آن را درمان کرد.
روش های پیشگیری از ابتلا به زوال عقل
بعضی عوامل موثر در ابتلا به دمانس، مانند سن و ژنتیک، قابل کنترل نیستند. اما پژوهشگران دریافته اند که عوامل قلبی - عروقی، تناسب اندام و رژیم غذایی فرد در احتمال ابتلا به زوال عقل موثرند.
- عوامل قلبی - عروقی: مغز به وسیله یک شبکه در هم تنیده از رگ های خونی تغذیه می گردد. هر آسیبی که به رگ های خونی برسد (در هر جای بدن) موجب کاهش خون ورودی به مغز می گردد، در نتیجه به سلول های مغزی غذا و اکسیژن کافی نمی رسد و آسیب می بینند.
جهت بهبود شرایط قلب و عروق خود بهتر است سیگار نکشید، فشار خون، کلسترول و قند خون خود را در محدود تعیین تنظیم کنید و وزنی متعادل داشته باشید.
- تمرینات ورزشی: تمرینات ورزشی منظم احتمال ابتلا به دمانس را کاهش می دهد. پژوهش ها نشان داده است که ورزش موجب می گردد جریان ورودی خون و اکسیژن به مغز افزایش یابد که خود باعث کارکرد بهتر سلول های مغزی می گردد.
- رژیم غذایی: هر آنچه که می خورید تاثیر مستقیمی روی سلامت مغز شما دارد. پژوهش ها نشان داده است که رژیم های غذایی سالم (مانند رژیم مدیترانه ای) باعث حفظ سلامت قلب و عروق شده و در نتیجه مانع از زوال عقل می گردد. در رژیم مدیترانه ای مصرف گوشت قرمز به حداقل می رسد. این رژیم همچنین بر استفاده از غلات کامل، میوه ها و سبزیجات، ماهی و حیوانات دریایی، مغزهای روغنی (آجیل)، روغن زیتون و دیگر چربی های سالم تاکید دارد.
انجمن آلزایمر انگلستان اعلام نموده است، شواهد نشان می دهد که رعایت رژیم مدیترانه ای باعث کاهش احتمال ابتلا به نقصان حافظه و دمانس می گردد. آنالیز ها نشان داده است که در صورت استفاده از رژیم مدیترانه ای، میزان سکته، دیابت نوع 2، بیماری های قلب و عروق و مرگ و میر کاهش چشمگیری می یابد.
رژیم مدیترانه ای به دلیل درصد بالای آنتی اکسیدان، باعث محافظت از بدن می گردد. آنتی اکسیدان موجود در میوه ها و سبزیجات و درصد بالای پروتیین در آنها، از آسیب رسیدن به سلول های مغزی جلوگیری می نماید.
با حفظ سلامتی بدن خود به وسیله ورزش و تغذیه سالم، از ابتلا به زوال عقل مصون بمانید.
برگرفته از: alz، betterhealth، express
منبع: setare.com