نیروگاه های خورشیدی شناور، یک تیر و دو نشان! ، ایران در بهره گیری از انرژی های پاک در چه نقطه ای ایستاده است؟ - وبلاگ پنجره

به گزارش وبلاگ پنجره، استفاده از پنل های خورشیدی شناور روی سطح آب ضمن جلوگیری از تبخیر آب، می تواند در مناطقی که با محدودیت زمین برای احداث نیروگاه خورشیدی روبرو هستند، مورد استفاده قرار بگیرد.

گروه علم و پیشرفت وبلاگ پنجره؛ در هر ساعت حدود 430 کوئینتیلیون ژول (quintillion Joules) انرژی از خورشید به زمین برخورد می نماید.یعنی چیزی حدود 430 ژول انرژی با 18 صفر مقابل آن! این درحالی است که کل انرژی مصرفی انسان ها در سراسر دنیا در مدت زمان یکسال چیزی حدود 410 کوئینتیلیون ژول است. درواقع با یک مقایسه ساده می توان دریافت که انرژی بسیار زیاد و تتازهپذیری که در یک ساعت از خورشید به زمین برخورد می نماید بیشتر از انرژی مصرفی یکساله همه انسان ها در سراسر دنیا است!

از سوی دیگر ایران به علت شرایط خاص جغرافیایی، در منطقه ای واقع شده است که با داشتن میانه 300 روز آفتابی، از نظر دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط مختلف دنیا در بالاترین رده ها قرار گرفته است. براساس آمارها میانه روزهای آفتابی ایران حدود شش برابرکشورهای اروپایی است که درصدد استفاده از انرژی خورشید در صحراهای آفریقا برای تامین برق مورد احتیاج خود هستند. از این رو استفاده از انرژی خورشیدی برای جبران کمبود برق در کشور، به دلایل مختلفی مانند دسترسی آسان و سهولت تبدیل شدن به انرژی الکتریکی، سازگاری با محیط زیست و تتازهپذیری باید بیشتر از همواره مورد توجه مسئولان این حوزه قرار بگیرد.

حالا سوال مهمی که باید به آن پاسخ داد این است که در ایران برای بهره برداری از این منبع انرژی نامحدود و پاک خورشیدی چه برنامه هایی وجود دارد؟ و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به اسم یکی از نهادهای متولی در این حوزه، برای توسعه و توسعه فناوری های مربوط به انرژی های تتازهپذیر، به خصوص انرژی های خورشیدی چه اقداماتی را انجام داده است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش مهم، به سراغ ستاد توسعه فناوری های حوزه آب و انرژی معاونت علمی رفتیم و با دکتر مهدی شریف زاده دبیر ستاد توسعه فناوری های حوزه آب و انرژی مصاحبه کردیم.در ادامه متن کامل این مصاحبه را می خوانید:

باتوجه به مزایای استفاده از مزرعه های خورشیدی در جلوگیری از تبخیر آب های سطحی و فراوری برق بدون ایجاد آلودگی های زیست محیطی، آیا این ستاد در این زمینه ورود پیداکرده است؟

شریف زاده: استفاده از پنل های خورشیدی فتوولتاییک مزایای گوناگونی به همراه دارد. اولین و مهم ترین این مزایا، فراوری انرژی پاک، بدون انتشار آلاینده های زیست محیطی است که می تواند اثر قابل توجهی در جلوگیری از تغییرات اقلیمی و خطرهای ناشی از آن داشته باشد.

پنل های خورشیدی شناور روی آب سدها و دریاچه ها، ضمن افزایش عملکرد پنل های خورشیدی فتوولتاییک ازطریق کاهش دمای سطح آن، باعث کاهش تبخیر آب سدها و درنتیجه جلوگیری از هدررفت آب می گردد.

علاوه براین، پنل های خورشیدی می توانند کارکرد ثانویه ای هم به ارمغان آورند: با استفاده از پنل های خورشیدی می توان سایه مناسب برای خودروها ایجاد کرد (پارکینگ خورشیدی) یا می توان از آن در نمای ساختمان بهره برد. یکی از این کارکردهای نوظهور استفاده از پنل های خورشیدی شناور روی آب سدها و دریاچه هاست. این امر ضمن افزایش عملکرد پنل های خورشیدی فتوولتاییک ازطریق کاهش دمای سطح آن، باعث کاهش تبخیر آب سدها و درنتیجه جلوگیری از هدررفت آب می گردد. افزون بر این، نصب پنل های خورشیدی روی کانال های آب سطحی و کشاورزی هم در زمره کاربردهای تازه به تعداد می رود که همانند پنل های شناور ضمن دارا بودن مزیت جلوگیری از تبخیر آب، از مزیت عدم اشغال زمین هم برخوردار است و می تواند در منطقه های که با محدودیت زمین برای احداث نیروگاه خورشیدی روبرو هستند، گزینه قابل توجهی به حساب آید.

پنل های شناور ضمن دارا بودن مزیت جلوگیری از تبخیر آب، از مزیت عدم اشغال زمین هم برخوردار است و می تواند در منطقه های که با محدودیت زمین برای احداث نیروگاه خورشیدی روبرو هستند، گزینه قابل توجهی به حساب آید.

ستاد توسعه فناوری های حوزه انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای اهداف و برنامه های تعریف شده خود به روش های مختلف از صنعت انرژی خورشیدی کشور و شرکت های دانش بنیان این حوزه حمایت می نماید. طرح های ارسال شده به این ستاد پس از آنالیز و داوری به وسیله کارشناسان مربوطه به طور متناسب مورد حمایت مادی و معنوی قرار خواهند گرفت.

سهم نیروگاه های تتازهپذیر از سبد انرژی الکتریکی کشور چه قدر است؟ آیا این مقدار باتوجه به شرایط کشور ما مناسب است؟

ظرفیت نصب شده برق تتازهپذیر در کشور در حال حاضر حدود 903 مگاوات است که از این مقدار بیش از 455 مگاوات به نیروگاه های خورشیدی فتوولتاییک اختصاص دارد.

شریف زاده: استفاده از پنل های خورشیدی فتوولتاییک جهت فراوری برق سال هاست که در ایران مورد توجه قرارگرفته است. باتوجه به تاکید قوانین بالادستی بر ایجاد تنوع در سبد انرژی کشور، مکاهمم حمایتی خرید تضمینی بلندمدت برق تتازهپذیر به وسیله وزارت نیرو جهت توسعه استفاده از انرژی های تتازهپذیر ازجمله نیروگاه های خورشیدی فتوولتاییک بکارگرفته شده است. ظرفیت نصب شده برق تتازهپذیر در کشور در حال حاضر حدود 903 مگاوات است که از این مقدار بیش از 455 مگاوات به نیروگاه های خورشیدی فتوولتاییک اختصاص دارد.

علی رغم پیشرفت های حاصل شده در زمینه توسعه انرژی های تتازهپذر در کشور، هم چنان فاصله قابل توجهی تا رسیدن به اهداف مشخص شده در اسنادبالادستی وجود دارد. براساس قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، ظرفیت نیروگاه های تتازهپذیر در سبد انرژی الکتریکی کشور باید به 5% می رسید. بااین حال، در حال حاضر، نیروگاه های برق تتازهپذیر با ظرفیتی معادل 903 مگاوات (در تیرماه 1400) تنها یک درصد از سبد انرژی الکتریکی کشور را در اختیار دارند. باتوجه به این نکته که توسعه انرژی های تتازهپذیر براساس اسنادبالادستی بایستی با اولویت سرمایه گذاری به وسیله بخش خصوصی انجام پذیرد، بهبود فضای کسب وکار در این حوزه جهت دستیابی به اهداف کلان کشور ضروری به نظر می رسد.

براساس قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، ظرفیت نیروگاه های تتازهپذیر در سبد انرژی الکتریکی کشور باید به 5% می رسید. اما در حال حاضر، نیروگاه های برق تتازهپذیر با ظرفیتی معادل 903 مگاوات تنها یک درصد از سبد انرژی الکتریکی کشور را در اختیار دارند.

برای بهره مندی بیشتر سبد انرژی کشور از نیروهای تتازهپذیر چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟

شریف زاده: برطرف بعضی چالش های موجود در طرح خرید تضمینی برق تتازهپذیر و پاک، اعطای تسهیلات کم بهره و الزام صنایع انرژی بر و آلاینده به تامین بخشی از برق مصرفی خود ازطریق انرژی های تتازهپذیر ازجمله راهکارهای مطرح در راستای توسعه استفاده از انرژی های تتازهپذیر هستند.

باتوجه به اهمیت و مزایای انرژی های تتازهپذیر در راستای تامین انرژی الکتریکی کشور و برطرف خاموشی، کاهش مصرف سوخت های فسیلی جهت فراوری برق و جلوگیری از انتشار آلاینده های زیست محیطی، اشتغال زایی و محرومیت زدایی لازم است تا با حمایت و برطرف موانع این صنعت در سال فراوری، پشتیبانی ها، مانع زدایی ها، گام های اساسی جهت توسعه انرژی های تتازهپذیر برداشته گردد.

در چه منطقه های از کشور نیروگاه های خورشیدی وجود دارد؟

خوشبختانه، اغلب منطقه ها کشور ایران از پتانسیل بالای انرژی خورشیدی بهره مند است. این امر موجب شده است که در بسیاری از نقاط کشور نیروگاه های خورشیدی فتوولتاییک در مقیاس های کوچک و عظیم احداث گردد. جالب توجه است که بسیاری از این نیروگاه ها در منطقه ها محروم و کمترتوسعه یافته به بهره برداری رسیده که اشتغال زایی و کارآفرینی در این منطقه ها را هم در پی داشته است. کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، همدان، فارس، اصفهان، سیستان و بلوچستان و تهران ازجمله استان های پیشرو در بهره برداری از نیروگاه های خورشیدی هستند.

به نظر شما این پروژه مهم و حیاتی تا چه مقدار می تواند در جلوگیری از بحران های کمبود آب و برق در کشور نقش داشته باشد؟

شریف زاده:جهت دست یابی به راهکارهای پایدار برای چالش های مربوط به انرژی، این حوزه ها باید درکنار یکدیگر و از دیدگاه هم بست (نکسوس) مورد آنالیز قرارگیرند.

نیروگاه های حرارتی که بیش از 80 درصد برق کشور را تامین می نمایند از جمله مصرف نمایندگان عظیم آب و آلاینده محیط زیست به تعداد می آیند. در مقابل، نیروگاه های برق خورشیدی با مصرف بسیار اندک آب و عدم انتشار آلاینده های زیست محیطی می توانند برای تامین برق کشور همراه با حفظ منابع آبی و محیط زیست توسعه یابند.

توجه به مدیریت منابع و کاهش مصرف آب به ویژه در کشور ایران که از خشکسالی و بحران آب رنج می برد، از اهمیت بالایی برخوردار است. ازطرفی، نیروگاه های حرارتی که بیش از 80 درصد برق کشور را تامین می نمایند از جمله مصرف نمایندگان عظیم آب و آلاینده محیط زیست به تعداد می آیند. در مقابل، نیروگاه های برق خورشیدی با مصرف بسیار اندک آب و عدم انتشار آلاینده های زیست محیطی می توانند برای تامین برق کشور همراه با حفظ منابع آبی و محیط زیست توسعه یابند. بنابراین، توسعه انرژی های تتازهپذیر یکی از ضرورت های انکارناپذیر امروز در کشور ایران است.

در داخل کشور شرکت دانش بنیانی وجود دارد که بتواند پروژه های مربوط به پنل های خورشیدی را به طور کامل اجرا کند؟

بعضی از شرکت های دانش بنیان در زمینه ساخت محصولات کاربردی هم چون سامانه های خورشیدی قابل حمل برای عشایر و برق دار کردن چاه های کشاورزی فعالیت های خود را شروع کرده اند.

شریف زاده: دانش فنی طراحی و احداث نیروگاه های خورشیدی فتوولتاییک در ایران وجود دارد. بخش خصوصی و شرکت های فناور هم در یک دهه اخیر اقدام به سرمایه گذاری در زنجیره ارزش فراوری تجهیزات مربوط به این نیروگاه ها کرده اند که از آن جمله می توان به شرکت های فراورینماینده پنل های خورشیدی فتوولتاییک، اینوترهای خورشیدی و سازه های نگهدارنده پنل اشاره کرد. بعضی دیگر از شرکت های دانش بنیان در زمینه ساخت محصولات کاربردی هم چون سامانه های خورشیدی قابل حمل برای عشایر و برق دار کردن چاه های کشاورزی فعالیت های خود را شروع کرده اند.

به صورت کلی ستاد توسعه فناوری های حوزه آب و انرژی انرژی معاونت علمی در چه زمینه ای فعالیت می نماید؟

شریف زاده: ستاد توسعه فناوری های حوزه انرژی در راستای دستیابی به اهداف و ماموریت های بالادستی خود شامل حمایت از دستیابی به مرجعیت علمی کشور، توسعه فناوری های راهبردی، توسعه بازار محصولات دانش بنیان و ترویج فرهنگ علم، فناوری و کارآفرینی اقدام به راه اندازی کارگروه های تخصصی در حوزه های مختلف ازجمله نفت، گاز پالایش و پتروشیمی، برق و انرژی های تتازهپذیر، بومی سازی تجهیزات صنعتی انرژی بر، سیاست گذاری حوزه انرژی و تامین اقتصادی با حضور خبرگان این حوزه ها کرده است.

از جمله فعالیت های ستاد انرژی در دوره یکساله اخیر می توان به حمایت از ده ها طرح فناورانه حوزه انرژی، ایفای نقش تنظیم گری و هماهنگی بین نهادهای ذی ربط جهت تدوین نظام نامه M&V بازار بهینه سازی انرژی و محیط زیست، برگزاری رویدادهای تخصصی و ترویجی در حوزه انرژی، شرکت در نمایشگاه های تخصصی حوزه نفت، گاز و پتروشیمی و تهیه 14 اسم گزارش در موضوع ارتقای تاب آوری ملی و رقابت پذیری بین المللی در حوزه های مختلف انرژی اشاره کرد.

این ستاد تا به امروز چه پروژه هایی را در حوزه انرژی های تتازهپذیر و تتازهناپذیر به انتها رسانده است؟

شریف زاده: ستاد انرژی پس از ارزیابی طرح های دریافتی، تا به امروز طرح های فناورانه متعددی را در حوزه های متنوع انرژی ازجمله توربین های بادی، سیستم های پرتابل خورشیدی، تجهیزات حوزه نفت و گاز، پیک سایی برق، و موارد دیگر مورد حمایت خود قرار داده است.